22 juli 2020 ~ Maria Magdalena

Op deze feestelijke dag van Maria Magdalena heb ik een prachtige masterclass gegeven, over haar, voor mijn Ancient Herstory Programma. Sowieso is het altijd genieten om met de deelnemers online samen te komen, maar vanavond had het echt iets feestelijks. En hoe heerlijk om over Maria Magdalena te spreken terwijl ik volop in het schrijfproces zit van mijn boek ‘Het Parijs van Isis’, waar zij natuurlijk niet zal ontbreken.

Vanmorgen besefte ik ineens – soms vallen die kwartjes patsboem – dat het antwoord op de vraag die ik als vierjarig aan de pastoor had gesteld wel degelijk beantwoord was! Niet door hem, het antwoord is hij me nog steeds verschuldigd, maar door het Leven zelf. Ik citeer een stukje uit de eerste uitgave van ‘Het Parijs van Isis’ (2010), wat uiteraard ook in de tweede uitgave staat maar met nog iets meer woorden.

Een deel van mijn jeugd heb ik doorgebracht in het Limburgse Tegelen, nabij Venlo. Tegelen staat vooral bekend om de Passiespelen. Als klein meisje van nog geen 4 jaar oud wist ik dan ook precies wie Jezus was. Hij fietste namelijk regelmatig van Steyl naar Tegelen en rond Pasen zag ik hem vaak in een groot wit gewaad met kruis langskomen (op weg naar de Passiespelen). Indrukwekkend en bizar tegelijk: Jezus op de fiets! Wanneer mijn moeder lesgaf op de plaatselijke (katholieke) basisschool, mocht ik altijd bij de Roze en Blauwe Zusters van het grote klooster in Steyl spelen. Het altaar in de kapel kan ik me nog goed herinneren. Daar waren de Roze Zusters de hele dag aan het bidden. Ze vroegen Jezus om steun, terwijl de zon door de prachtig gebrandschilderde ramen naar binnen scheen. Het was heel mooi om te zien en vaak zat ik stil te kijken en te luisteren. Toch begreep ik niet goed waarom die zusters daar in die kapel spraken tot die man op de fiets. Jezus was nergens te bekennen, maar moest blijkbaar wel heel bijzonder zijn om de hele dag zoveel aandacht te krijgen.
Toen meneer pastoor na de geboorte van mijn broer Arnt bij ons thuis kwam en mijn moeder complimenteerde met het feit dat zij een heel belangrijke taak had volbracht, namelijk een zoon op de wereld zetten, vond ik dit raar. Waarom zo’n nadruk op zoon? Was mijn broertje net zo bijzonder als Jezus? Jezus was de zoon van God, was mijn vader dan ook een god? En zijn alle vaders en zonen zo belangrijk? Ik ging naar meneer pastoor en vroeg hem hoe de wereld eruit gezien zou hebben als Jezus een meisje was geweest. Helaas heeft hij mij nooit een antwoord gegeven. Maar ik vermoed dat vanaf 1972 mijn fascinatie voor het vrouwelijk goddelijke is ontstaan.

Hoe zou de wereld eruit gezien hebben als Jezus een meisje was geweest? Het is een vraag die mij vanaf mijn vroege jeugd bezighoudt. Waarom is er verschil, anders dan biologisch, tussen jongens en meisjes? Tussen mannen en vrouwen? Waarom zijn er naast religie’s die individueel beleefd worden ook godsdiensten waarin verteld wordt wat je moet geloven? Hoe geloofwaardig is dat? 

Als Jezus een meisje was geweest en haar naam was Maria Magdalena, hoe zou de wereld er dan uitgezien hebben?

Een gouden legende

In de 13e eeuw circuleerde er een hoogst opmerkelijk boek in het Middeleeuwse Europa. De schrijver van het boek was een dominicaans priester, een zekere Jacobus de Voragine en zijn boek werd de Legenda Aurea genoemd, de Gouden Legende. Uit allerhande materiaal had deze dominicaan de kleurrijke heiligenverhalen samengesteld, variërend van de bijbelse evangeliën tot aan volksverhalen, uit apocriefe geschriften en overleveringen van kerkvaders. Veel meer nog dan de bijbel zelf, die in die tijd slechts door weinigen gelezen kon worden, hebben deze legenden een verstrekkende invloed gehad op het religieuze besef van de gelovige middeleeuwse mens (en daarmee ook de middeleeuwse kunstenaar).

In deze Legenda Aurea lezen we dat Maria uit een koninklijk geslacht stamde, dat onder meer de burcht Magdala bij het Meer van Tiberias, het dorp Bethanie en een groot deel van de stad Jeruzalem bezat. Anders dan haar serieuzere broer en zus, Lazarus en Martha, zou Maria zich overgegeven hebben aan vleselijke wellust en werd daarom de zondares genoemd. Dat veranderde op de dag dat ze berouwvol voor Jezus neerknielde toen deze het maal gebruikte bij Simon de Farizeeër. Maria overgoot de voeten van Jezus met tranen en droogde ze daarna met haar haren af. Tenslotte zalfde zij ze met zeer kostbare olie. Daarna dreef Jezus 7 boze geesten bij haar uit. Zo ontstond er een speciale band tussen Jezus en Maria. Na de dood van Jezus zou Maria met haar broer en zus, hun dienstbode en een aantal andere christenen door de joden op een stuurloos schip zijn gezet. Door Gods hulp zouden ze behouden aangekomen zijn in het Franse Marseille en aldaar zou Maria het evangelie gepredikt hebben en wonderen verricht. Na enkele jaren arbeid zou ze zich op een onherbergzame plaats teruggetrokken hebben waar ze door engelen gevoed en gelaafd werd. Na 30 jaar kluizenaarsschap zou ze definitief in de hemel opgenomen zijn.

Latere legenden knoopten hierbij aan en verhaalden dat zich aan boord van dat stuurloze schip ook Jozef van Arimathea bevond, in het bezit van de kelk waarin Jezus’bloed tijdens de kruisiging zou zijn opgevangen en dit gegeven vormde mede de basis voor vele christelijke graallegenden.

Bij nadere beschouwing lijkt het grootste deel van de Legenda Aurea over Maria Magdalena gebaseerd te zijn op samenvoeging van verhalen in de bijbelse evangeliën. Opvallend is echter het verhaal over de landing in Zuid-Frankrijk. Nog steeds herdenken in de maand mei duizenden zigeuners in Saintes-Marie-de-la-Mer in de Camarque het aan land gaan van de 2 Maria’s met hun zwarte dienstmaagd, patrones van de zigeuners.

Een andere legende verhaalt over de Egyptische Maria: (legende bekend sinds 7e eeuw). Deze dame zou 30 jaar lang in de woestijn in een grot hebben doorgebracht als heremiet, kluizenares, enkel gehuld in heur haren. Elke dag – zo wil de legende – kwamen engelen uit de hemel om haar te voeden met hemelse spijs en drank. De rest van de tijd was zij bezig met boetedoeningen. Zij kastijdde voortdurend haar mooie maar o zo zondige lichaam, om zich geheel van de wereld te zuiveren. Ze sloeg de schoonheid er af en de vleselijke begeerte er uit. Iconografisch het meest opvallend is de invloed van de legende van Maria de Egyptische, wanneer Maria Magdalena wordt geacht ten hemel te zijn opgenomen om daar te communiceren. Eén variant van de legende weet zelfs te melden, dat na een wuft werelds leven de Egyptische Maria zichzelf heeft laten straffen door geheel en al onaantrekkelijk te worden. Dit was niet zo simpel bij zo’n mooie vrouw. De oplossing die gevonden wordt, is dat ze niet alleen weelderige haargroei op haar hoofd krijgt, maar dat zij over haar hele lichaam met haar bedekt wordt, iets wat de attractiviteit inderdaad vermindert.

Uit: Jacob Slavenburg, De vrouw die Jezus liefhad. Maria Magdalena: het ontkende mysterie (2006)

Als Jezus een meisje was geweest dan was hij vast en zeker Maria Magdalena geweest. Doch, hij was een jongen en ontmoette haar. Zij ontmoette hem. Samen gingen ze verder als eenheid op basis van evenwaardigheid. Zij leefden een voorbeeldig leven in balans. De tijd van hun aardse bestaan, was er eentje van macht en dominantie. Vanuit de angst dat hun Liefde groter zou zijn en machtsstructuren omver zou werpen, zijn ze uit elkaar getrokken. Echter, Liefde is een energie die het AL omvat en dimensie overstijgend is, fysiek en niet-fysiek, de gouden draad van het Leven is altijd aanwezig. Wanneer je Liefde waarlijk ervaart, ben je voorbij de angst en vallen machtsstructuren als vanzelf uiteen omdat ze simpelweg geen bestaansrecht meer hebben.

Voor mij staat Maria Magdalena symbool voor het vrouwelijke aspect, het universele vrouwelijke aspect dat in verschillende tijden verschillende namen kent. In dat opzicht is zij dezelfde energie als Isis. Het is dan ook geen toeval dat Maria Magdalena haar feestdag op 22 juli – de heliakische opkomst van Sirius – heeft gekregen. (zie mijn blog: https://www.parijsvanisis.nl/22-juli-sirius-isis-maria-magdalena/)

De toenemende belangstelling voor Maria Magdalena, zowel wetenschappelijk als spiritueel, zorgt voor de terugkeer van het vrouwelijke in ons bewustzijn. In dat opzicht maakt het niet uit of het theologische, wetenschappelijke, spirituele, persoonlijke of zelfs gechannelde kennis is. Het gaat niet om feitelijkheden, maar om het verbindende vrouwelijke element dat ontbreekt in onze huidige, geamputeerde wereld die hoofdzakelijk gericht is op geld, macht en dominantie. In mijn boek ‘Het Parijs van Isis’ ga ik hier dieper op in, wordt vervolgd …..

© Karin Haanappel | 22 juli 2020